Việc nhìn người – dùng người của Hán Cao Tổ Lưu Bang đã giúp cho Đại Hán tránh được mối họa giang sơn đổi chủ và trụ vững tới hơn 4 thế kỷ. Cho dù là ai, muốn đạt được thành công thì bên cạnh đều cần có trợ thủ đắc lực, đặc biệt là đối với những người có vị trí cao.
Bên cạnh những nhà lãnh đạo thành công đều sẽ có hai kiểu nhân tài này: một là người chuyên nghiệp, hai là người đa tư duy.
1. Người chuyên nghiệp
Một nhà lãnh đạo nếu không chấp nhận dùng người giỏi hơn mình thì hiệu quả của cả tổ chức sẽ đi xuống, mà nguyên nhân sâu xa chính là ở bản thân người lãnh đạo.
Con người luôn tồn tại sự hẹp hòi, ích kỷ, rất nhiều người trong tiềm thức luôn tìm cách từ chối những người mạnh hơn mình. Họ lo lắng rằng cấp dưới có khả năng xuất chúng sẽ khiến cho hình ảnh của họ mờ nhạt đi, thậm chí đối phương sẽ cướp đi miếng cơm của họ, ảnh hưởng đến tương lai tiền đồ phát triển của họ. Điều này khiến họ nghĩ đến việc tìm một người giống hoặc không giỏi bằng họ.
Biển rộng có thể chứa được nhiều sông, giống như con người nếu rộng lượng có thể bao dung mọi thứ. Nhà lãnh đạo tài giỏi thường có tư duy bao dung, hiểu rõ và đánh giá cao những người tài giỏi hơn mình, đồng thời luôn biết cách chiêu mộ những nhân tài đi theo mình.
Lưu Bang – Hán Cao tổ, xuất thân từ giai cấp nông dân nổi lên trong thời loạn lạc, thành công của ông chính là do ông có thể huy động những người tài giỏi xung quanh mình. Về mặt quân đội đã có Hàn Tín cầm binh, về mưu lược có Trương Lương chỉ định chiến lược tác chiến, về mặt tài chính đã có Tiêu Hà tính toán, quản lý.
Nhìn lại những nhân tài bên cạnh Hán Cao Tổ, chúng ta đều thấy rằng họ đều giỏi hơn Lưu Bang ở các lĩnh vực khác nhau, nhưng Lưu Bang lại có thể lãnh đạo họ, mấu chốt nằm ở khả năng lãnh đạo hơn người của Lưu Bang.
Trong giới kinh doanh hiện nay cũng vậy, giống như Mã Vân, Nhiệm Chính Phi, Liễu Truyền Chí đêù không phải là tài năng về nghệ thuật nhưng họ đều đạt được thành công lớn trong các lĩnh vực riêng, và họ đã tập hợp được nhóm những người liên quan đến các lĩnh vực đó.
Trên đời này không dễ dàng để tập hợp tất cả các nhân tài, việc dùng những người chuyên nghiệp để làm những việc đúng chuyên môn chính là khóa học bắt buộc đối với các nhà lãnh đạo.
Tiến sĩ John Maxwell, nhà lãnh đạo đại tài, cũng từng nói một câu tương tự: Chức trách của một nhà lãnh đạo không phải là cái gì cũng biết, mà là khả năng thu hút những nhân tài biết những gì bạn không biết đi theo mình.
Chuyên gia quan hệ công chúng của Apple, Gies McKenna, đã giúp Jobs thoát khỏi sự cố “cánh cửa ăng ten”, chuyên gia điều hành Tim Cook đến Apple trong 9 tháng đã rút ngắn thời gian tồn kho từ 2 tháng thành 6 ngày. Cuối cùng, trong hai ngày đáng kinh ngạc, thiên tài thiết kế Jonathan Ivey đã thiết kế ra một phong cách độc đáo cho Apple.
Apple có thể phát triển thành công ty công nghệ thông tin lớn nhất thế giới chỉ trong vài thập kỷ đó là nhờ Jobs đã tìm ra nhiều tài năng hơn mình trong các lĩnh vực chuyên ngành khác nhau
Bên cạnh mỗi nhà lãnh đạo đều cần có nhân tài chuyên nghiệp làm trợ thủ đắc lực, thì mới có thể tạo nên sự phồn thịnh phát triển cho nhóm và công ty, giúp bạn đạt được lý tưởng, thực hiện được mục tiêu của mình.
2. Người đa tư duy
Bậc thầy lãnh đạo nổi tiếng Warren Bennis từng nói: “Cách nhanh nhất khiến một nhà lãnh đạo nhanh chóng gục ngã là để mình bị bao vây bởi một nhóm người chỉ biết lặp lại và trả lời”.
Nhiều nhà lãnh đạo không thể vượt qua chính mình, thường thích cảm giác được tán thưởng mà cấp dưới cũng được vui lây. Một số nhà lãnh đạo có thể thuê những người thông minh hơn và có khả năng hơn mình, thì rất khó chấp nhận những người có ý tưởng khác với mình và thậm chí là những ý kiến trái chiều.
Những nhà lãnh đạo giỏi thường hiểu được giá trị của những tài năng như vậy. Mỗi người đều có cách suy nghĩ riêng của mình, nếu bên cạnh người lãnh đạo có một nhân tài có ý kiến khác mình thì sẽ khiến người lãnh đạo nhìn ra được khía cạnh khác của vấn đề.
Những nhân tài này dám thách thức các ý tưởng của nhà lãnh đạo, chỉ ra những “điểm mù” trong suy nghĩ của nhà lãnh đạo và giúp họ đưa ra quyết định tốt hơn.
Doanh nhân nổi tiếng người Mỹ Lee Ekko rất tự tin, nhưng ông sẽ luôn giữ một chút bất đồng để nhắc nhở bản thân. Ông nói trong cuốn sách của mình: “Bài học quan trọng nhất tôi học được trong kinh doanh là nếu nhóm của bạn chỉ có một ý kiến – và thường là ý kiến của bạn, thì bạn nên cảnh giác. Bởi vì, bạn không cần phải chi một xu để biết ý kiến của mình, vậy tại sao bạn lại phải chi quá nhiều tiền lương để thuê một nhóm cấp dưới chỉ để đồng ý với ý kiến của bạn?”
Nhưng phải lưu ý rằng một người như vậy không thể thiếu, nhưng không nên quá nhiều. Nếu quan điểm về giá trị của những người này lúc nào cũng khác với quan điểm của bạn và cả nhóm, thì điều này sẽ mang lại nhiều rắc rối hơn, ngược lại nếu cùng quan điểm về giá trị thì sẽ có lợi hơn cho sự phát triển của cả nhóm và công ty.
Nếu bạn muốn xem liệu một người sẽ thành công hay không, điều đầu tiên hãy nhìn vào những tài năng bên cạnh anh ta. Những nhà lãnh đạo giỏi thường có khả năng biết cách sử dụng con người và phát huy tối đa sức mạnh của nhân tài.
3 câu di ngôn về việc nhìn người – dùng người của Hán Cao Tổ Lưu Bang đã giúp cho Đại Hán tránh được mối họa giang sơn đổi chủ và trụ vững tới hơn 400 năm.
Hán Cao Tổ (256 TCN – 195 TCN), húy Lưu Bang, được biết tới là vị Hoàng đế khai sáng cơ nghiệp hơn 400 năm của vương triều Đại Hán trong lịch sử Trung Hoa.
Năm xưa trong buổi đầu lập nghiệp, ông vốn chỉ giữ một chức Đình trưởng nhỏ bé. Thế nhưng vẻn vẹn không tới 10 năm, Lưu Bang đã liên kết với một vài thế lực khác để lật đổ nhà Tần, sau lại đánh bại Tây Sở Bá vương Hạng Vũ, tới năm 202 TCN thì thành lập chính quyền nhà Tây Hán vào năm 52 tuổi.
Theo sử sách ghi lại, Lưu Bang khi còn trẻ không thích đọc sách, không chăm làm ruộng, thậm chí từng bị phụ thân mắng là kẻ “vô lại”. Sau khi thành lập Hán triều, bản thân ông cũng từng nhiều lần nói với quần thần:
“Phàm là việc tính toán trong màn trướng mà quyết định sự thắng ở ngoài ngàn dặm thì ta không bằng Trương Lương; trị nước nhà, vỗ yên trăm họ, vận tải lương thực không bao giờ đứt thì ta không bằng Tiêu Hà; nắm trong tay trăm vạn quân, bách chiến bách thắng, tiến công là nhất định lấy, thì ta không bằng Hàn Tín […]”.
Mặc dù xét về năng lực bày mưu tính kế, trị quốc, cầm quân, Lưu Bang từng thừa nhận bản thân không thể bì với “Hán sơ tam kiệt”. Thế nhưng sở dĩ ông vẫn đường hoàng bước lên ngai vị cửu ngũ chí tôn, khai sáng cơ nghiệp của cả một vương triều, đều là nhờ vào một biệt tài mà không mấy ai sánh được. Đó chính là năng lực nhìn người sắc bén và tài năng dùng người chuẩn xác.
Cũng bởi vậy mà trước lúc qua đời, Lưu Bang từng để lại 3 lời trăn trối. Và cũng chính 3 câu di ngôn trên phương diện dùng người ấy đã giúp Đại Hán trụ vững tới hơn 4 thế kỷ.
Di ngôn thứ nhất: Nếu Tiêu Hà qua đời, bổ nhiệm Tào Tham làm Thừa tướng
Năm 195 TCN, Hán Cao Tổ Lưu Bang lâm trọng bệnh ở tuổi 62. Điểm đáng nói nằm ở chỗ, căn bệnh mà ông mắc phải ngay tới các ngự y trong hoàng cung cũng đều bó tay.
Bấy giờ, Lữ hậu liền phái người mời tới một vị thần y từ trong dân gian vào cung chữa bệnh. Tuy nhiên Lưu Bang biết số mình sắp tận nên đã từ chối chữa trị.
Trước tình thế ấy, Lữ hậu cũng không còn cách nào, liền hỏi Hoàng đế:
“Sau khi bệ hạ trăm tuổi, nếu Tiêu tướng quốc (chỉ Tiêu Hà) qua đời, lấy ai làm người thay thế?”.
Lưu Bang khi ấy chỉ nói ra hai chữ:
“Tào Tham”.
Ý tứ của ông trong câu di ngôn thứ nhất vô cùng rõ ràng: Một khi Tiêu Hà qua đời, người tiếp theo đảm đương chức vị Thừa tướng phải là Tào Tham.
Tào Tham (? – 190 TCN), tự Kính Bá, người huyện Bái, là khai quốc công thần nhà Hán theo Lưu Bang từ thuở mới lập nghiệp, từng tham gia rất nhiều trận đánh và lập được không ít đại công.
Đối với năng lực của vị công thần này, Lưu Bang từ sớm đã tỏ ra hết sức tin tưởng. Sau khi kết thúc chiến tranh Hán – Sở, ông từng chỉ định Tào Tham làm tướng quốc nước Tề để phò trợ Tề vương Lưu Phì dựng nước.
Nước Tề vốn là một nước lớn, dân chúng đông đúc, lại từng phải trải qua nhiều năm chiến tranh. Dụng ý của Hán Cao Tổ chính là muốn Tào Tham ở lại dùng sức mạnh quân sự để ổn định tình hình. Tuy nhiên Tào Tham sau đó thậm chí không cần dùng tới vũ lực mà vẫn có thể làm cho Tề quốc an định.
Sau này khi Tiêu Hà qua đời, triều đình nhà Hán đã làm theo di chiếu của Cao Tổ năm xưa, để Tào Tham nhậm chức Thừa tướng. Vị quan ấy quả nhiên không phụ lòng tín nhiệm của quân chủ, trong vòng 3 năm đương chức vẫn duy trì các chính sách mà Tiêu Hà từng đặt nền móng, nhờ vậy mà đại cục của Hán triều luôn được thu xếp vô cùng ổn thỏa.
Di ngôn thứ hai: Sau khi Tào Tham qua đời, Vương Lăng và Trần Bình cùng làm Thừa tướng.
Năm xưa sau câu di ngôn thứ nhất chỉ định Tào Tham làm Thừa tướng, Lưu Bang còn căn dặn Lữ hậu và quần thần thêm rằng:
“Sau khi Tào Tham qua đời, để Vương Lăng làm Thừa tướng, nhưng Vương Lăng tính trực mà ương, cần phải có Trần Bình giúp sức”.
Vương Lăng (? – 182 TCN), từng là một quyền hào ở huyện Bái, thuở hàn vi được Lưu Bang coi như anh, tính cách ít văn hoa, chuộng khí phách, ăn nói đặc biệt ngay thẳng.
Mặc dù cũng là một trong những khai quốc công thần của nhà Hán, tuy nhiên vị quan họ Vương này không theo Lưu Bang ngay từ đầu, hơn nữa lại chơi thân với kẻ thù của Cao Tổ năm xưa là Ung Xỉ, vì vậy ban đầu không thực sự được trọng dụng.
Trần Bình (? – 178 TCN), là nhà quân sự, chính trị thời Hán – Sở tranh hùng, sau làm quan cho nhà Tây Hán của Lưu Bang.
Sử cũ miêu tả ông thông minh tuyệt đỉnh, sở hữu trí tuệ bất phàm. Người đời sau này cũng vì vậy mà thường có câu ví von: “Bày mưu ngang Phạm Lãi, lập mẹo tựa Trần Bình”.
Việc để hai nhân vật này cùng nhau làm Thừa tướng sau khi Tào Tham qua đời cũng là một nước cờ hết sức thâm sâu của Lưu Bang.
Có ý kiến cho rằng, bản thân Hán Cao Tổ lúc còn tại thế đã sớm nhìn ra năng lực của Vương Lăng và Trần Bình đều có hạn, hơn nữa cả hai đều có những ưu – khuyết điểm trái ngược nhau. Vì vậy chỉ khi cùng nhau hợp lực, họ mới có thể đảm nhiệm tốt vai trò của Thừa tướng.
Ý kiến khác lại cho rằng, Lưu Bang mặc dù biết Vương Lăng có tài nhưng ít nhiều vẫn đem lòng đề phòng, vì vậy mới cho cả Trần Bình cùng làm Thừa tướng, từ đó để cho hai nhân vật ấy quản lý, áp chế quyền lực lẫn nhau và đảm bảo sự cân bằng trong nội bộ triều đình.
Di ngôn thứ ba: Người tận tâm tận lực bảo vệ cho giang sơn Đại Hán chỉ có Chu Bột
Năm xưa sau khi nghe Hoàng đế an bài xong ba người kế nhiệm chức Thừa tướng, Lữ hậu và quần thần đều cho rằng di ngôn của ông tới đây là kết thúc. Tuy nhiên thực tế là sau đó, Lưu Bang còn để lại thêm một lời trăn trối:
“Chu Bột vốn tính thật thà, giúp Lưu thị an định cũng chỉ có Bột mà thôi”.
Thông qua câu di ngôn ấy, không khó để nhận thấy Lưu Bang dành cho vị quan họ Chu kia một sự tin tưởng hết sức đặc biệt. Trong mắt ông, người duy nhất có thể tận lực bảo vệ giang sơn của nhà họ Lưu cũng chỉ có mình Chu Bột mà thôi.
Chu Bột (? – 169 TCN), là người đất Bái, đi theo Lưu Bang từ thuở chống Tần và lập được rất nhiều công trạng. Sau khi Lưu Bang băng hà, ông được phong làm chức Thái úy.
Mặc dù được nhà vua khẳng định sự tin tưởng tuyệt đối thông qua câu di ngôn cuối cùng, nhưng bản thân Chu Bột cùng các quần thần khi ấy đều cho rằng Hoàng đế bấy giờ đã mê sảng nên chỉ… nói bừa mà thôi.
Thế nhưng không ai có thể ngờ rằng, lời trăn trối của Lưu Bang năm nào quả nhiên đã ứng nghiệm.
Từ khi Tiên đế băng hà, quyền lực trong triều rơi vào tay Lữ hậu và gia tộc họ Lữ. Tới năm 180 TCN sau khi Lữ hậu vừa mất, Chu Bột chính là người đã đoạt quyền của Lữ Lộc, nhân cơ hội tiêu diệt chư vương họ Lữ và phò tá Lưu Hằng lên ngôi, sử cũ gọi là Hán Văn Đế.
Theo nhận định của tờ báo Sohu (Trung Quốc), nếu không nhờ vào 3 lời trăn trối của Lưu Bang lúc cuối đời, giang sơn nhà Hán rất có thể đã sớm đổi chủ, hoặc bị người nhà họ Lữ chiếm đoạt, hoặc rơi vào cảnh thiên hạ đại loạn, cơ nghiệp của Hán triều cũng khó có thể kéo dài tới hơn 400 năm.
Từ đó có thể thấy, Hán Cao Tổ Lưu Bang lúc sinh thời dù cho tự nhận là không có tài bày mưu, cầm quân hay trị quốc, thế nhưng bàn về phương diện nhìn người – dùng người, ông xứng đáng được đánh giá là một bậc thầy lão luyện.
Theo Trí thức trẻ
Xem thêm bài liên quan
- Tỷ phú Jack Ma: Những người thông minh cần một “kẻ ngốc” lãnh đạo họ và thực ra tôi ngốc lắm!
- Tầm nhìn của một nhà lãnh đạo tài ba: Cách Steve Jobs “chọn mặt gửi vàng”, không chọn người thay thế mà chọn người gìn giữ di sản
- Bài học thành công kinh điển của tỷ phú Jack Ma: “Tôi chỉ thuê người thông minh hơn mình về làm cho tôi!”
