Đừng so sánh Elon Musk với Steve Jobs: Tesla sẽ không bao giờ có thể là “Apple thứ 2”

Từng được so sánh với huyền thoại Steve Jobs, tuy nhiên ông chủ Tesla Elon Musk dần đánh mất hình tượng với phong cách lãnh đạo thất thường.

Apple không tạo ra smartphone, Tesla cũng không phát minh xe điện. Tuy nhiên, 2 công ty đã trở thành cái tên chủ chốt trong thị trường mà họ kinh doanh.

Những năm gần đây, các chuyên gia tại Phố Wall như Gene Munster của Loup Ventures và Morgan Stanley ví Tesla như “Apple của ngành ôtô”. Một số nhà phân tích thậm chí thắc mắc liệu vốn hóa Tesla có vượt mặt Apple vào 2030 hay không.

Tuy nhiên, hành động của CEO Elon Musk sau khi thâu tóm mạng xã hội Twitter khiến các nhà đầu tư Tesla lo lắng. Năm 2022, cổ phiếu hãng xe điện này giảm đến 65%. Sự so sánh giữa Tesla với Apple dần không còn ý nghĩa.

Tesla không phải “Apple thứ hai”

Tesla và Apple đều có lợi thế đi trước đối thủ. Tuy nhiên, phong cách lãnh đạo của Elon Musk và Steve Jobs hoàn toàn khác nhau. Trong khi Jobs dẫn dắt Apple một cách ổn định và đồng bộ, CEO Tesla cho thấy sự thất thường.

Theo Business Insider, phong cách lãnh đạo của Musk tạo ra rủi ro với hoạt động kinh doanh của Tesla, thể hiện sự bất ổn trong việc duy trì tính cạnh tranh lâu dài trên thị trường.

Roadster là mẫu ôtô đầu tiên của Tesla. Được ra mắt năm 2008, đây cũng là một trong những xe điện đầu tiên trên thị trường. Model này trải qua hàng loạt vấn đề trong khâu sản xuất, thậm chí khiến Tesla gặp khó khăn tài chính.

Nổi lên nhờ Model Y và Model 3, Tesla chiếm 80% thị phần xe điện tại Mỹ trong năm 2020. Tuy nhiên, con số trên giảm theo từng năm.

Vào 2021, thị phần xe điện của công ty là 71%, đến năm 2022 giảm còn 64%. Khi đối thủ cạnh tranh ngày càng nhiều, S&P Global Mobility dự đoán thị phần của Tesla trong năm 2025 chỉ là 20%.

Thị phần thu hẹp không phải thảm họa. Tuy nhiên, nhiều nhà đầu tư đổ xô mua cổ phiếu công ty với niềm tin Tesla sẽ độc chiếm thị phần xe điện, tương tự cách Apple giữ vị thế dẫn đầu tại Mỹ dù có nhiều đối thủ gia nhập thị trường smartphone.

Dù vậy, không ai chắc chắn Tesla có làm được điều tương tự hay không. Quan trọng nhất, ngành công nghiệp ôtô (không tính xe điện) khá phân mảnh khi Toyota, hãng xe hơi lớn nhất thế giới chỉ chiếm 10,5% thị phần vào năm 2021, không bằng con số 55% thị trường smartphone mà Apple nắm giữ tại Mỹ.

Xe hơi Tesla không giống iPhone

Viết trên New York Times, nhà kinh tế học Paul Krugman cho rằng một phần lý do giúp iPhone đứng vững đến từ “hiệu ứng mạng” (network effect). “Mọi người sử dụng sản phẩm của họ bởi những người khác cũng vậy”, Krugman cho biết.

Trong bài viết khác, nhà kinh tế học Noah Smith nêu ví dụ về hiệu ứng mạng của Apple: lập trình viên tạo ra ứng dụng cho iOS bởi nền tảng này có lượng người dùng lớn, khách hàng mua iPhone do hệ sinh thái ứng dụng đa dạng.

Không dễ xác định Tesla có thể đạt hiệu ứng mạng tương tự với hệ sinh thái xe điện hay không. Smith nhấn mạnh công ty đã tạo ra mạng lưới trạm sạc Supercharger, nhưng chỉ dành cho xe Tesla. Sau sự can thiệp của chính phủ Mỹ, Tesla mới đồng ý mở trạm sạc cho mọi loại xe điện.

Dù hệ thống giải trí trên xe điện Tesla trang bị một số ứng dụng độc quyền với khả năng cập nhật phần mềm qua Internet, chúng không có khả năng thu hút như cách iPhone giữ chân người dùng.

Khác biệt giữa Elon Musk và Steve Jobs

Sau khi Jobs qua đời, truyền thông cần một CEO trung niên, có khả năng “tiên tri” công nghệ. Musk được xem là lựa chọn phù hợp, cho đến khi hình tượng bị phá vỡ.

Trong bối cảnh iPhone chịu sức ép cạnh tranh từ đối thủ, Jobs tìm mọi cách bảo vệ danh tiếng và sức hút của thiết bị. Ngược lại, thay vì lèo lái Tesla, Musk sa vào tranh cãi tại Twitter. Nhiều nhà phân tích cho rằng “nỗi ám ảnh” của Musk với Twitter đang ảnh hưởng tiêu cực đến Tesla.

Số liệu cho thấy Tesla không thể đạt mục tiêu sản xuất trong năm 2022, buộc giảm giá một số model để tăng doanh số. Cùng lúc đó, những đối thủ liên tục ra mắt xe điện với giá tốt, được giới chuyên môn khen ngợi.

Không phải iPhone, nhưng có thể lấy BlackBerry để so sánh với Tesla: mạnh dạn đổi mới để thâm nhập thị trường, thu hút lượng lớn khách hàng nhưng vẫn bị đối thủ chiếm mất thị phần.

Elon Musk cần thay đổi

Chia sẻ với Business Insider, Arthur Boni, Giáo sư tại Carnegie Mellon University cho rằng hội đồng quản trị của Tesla chính là ví dụ điển hình cho một thảm họa trong khâu quản lý. Tuy nhiên, Sabina Nawaz, chuyên gia tư vấn điều hành doanh nghiệp, lại cho rằng đây là dấu hiệu tốt cho công ty xe điện.

“Một người quản lý được tín nhiệm và có cấp dưới trung thành là một quản lý tốt. Các cấp dưới sẽ theo chân họ đến nhiều công ty khác nhau. Nhiều CEO đã xem đây là một điểm mạnh, cho thấy rằng nhiều người muốn làm việc với họ”, chuyên gia nhận định.

Song, Elon Musk cần cân bằng giữa vòng tròn bạn bè thân thiết và những ý kiến trái chiều bên ngoài. “Những người có ý kiến đối lập thường là những người cấp dưới tốt nhất”, Ayelet Fishbach, giáo sư tại University of Chicago, nhận định.

Do đó, nếu trong vòng tròn của Elon Musk không có bất đồng ý kiến sẽ đẩy ông ấy và công ty vào tình cảnh khó khăn và sẽ còn tiếp tục trượt dài trong tương lai.

Bên cạnh đó, việc Musk có cho phép những người xung quanh phản đối ý kiến của mình hay không vẫn còn là một câu hỏi lớn. Ông ấy thường không có thái độ tốt với những người làm trái ý mình. Bằng chứng gần nhất là ông đã mạnh tay sa thải những nhân viên dám phản đối ông trên Twitter.

Giáo sư William Klepper cho rằng giữa bối cảnh cổ phiếu Tesla lao dốc và Twitter mất hàng loạt đối tác quảng cáo, Musk cần nhanh chóng thay đổi định hướng công ty nếu không chúng sẽ bước vào giai đoạn thử thách khó khăn.

“Mọi người dám đầu tư vào công ty của ông ấy vì biết mình sẽ có lời. Mối quan hệ giữa họ được xác lập dựa trên có hay không có lợi nhuận. Nhưng nếu khoản lợi nhuận này có vấn đề, mối quan hệ giữa họ sẽ thay đổi”, giáo sư của Columbia Business School nhận định.

Theo Zingnews