CEO người Nhật: “Tôi thấy người Việt Nam thường coi thường những người lao động chân tay, không còn chăm chỉ như 20 năm trước nữa”

Ông Ito Junichi, một CEO người Nhật nói về cảm nhận đối với thái độ làm việc người Việt Nam khiến chúng ta phải suy ngẫm: “Tôi thấy người Việt Nam thích kiếm tiền nhưng không còn chăm chỉ như 20 năm trước nữa. Một điều có thể thấy là người Việt coi thường những người lao động chân tay”.

Trước đây, ông Ito Junichi, một CEO người Nhật của công ty World Link Japan Inc, đã có những dòng chia sẻ trên Facebook về tinh thần, thái độ làm việc; qua đó ông đề cập đến thái độ “coi thường người lao động”, và “chỉ thích lao động bàn giấy mà không gắn với thực tiễn” của người Việt trẻ.

Ông Junichi chia sẻ rằng ông sinh ra ở Hokkaido năm 1946 khi nước Nhật vừa thoát khỏi chiến tranh. Nước Nhật thuở nhỏ của ông nghèo hơn Việt Nam bây giờ rất nhiều. “Chúng tôi không có đồ ăn, không quần áo, không giày dép”, ông nói.

Ông Ito Junichi, một CEO người Nhật, viết trên Facebook: Lần đầu ông đến Việt Nam hơn 20 năm trước, ông thấy người Việt Nam cần cù, chăm chỉ như người Nhật. “Một điều có thể thấy là người Việt coi thường những người lao động chân tay.

Nhiều người trẻ thích làm trong các văn phòng tiện nghi, có điều hòa… Ở Nhật, sinh viên ĐH nổi tiếng nhất là ĐH Tokyo nhưng đến nhà máy thực tập phải dọn dẹp, làm vệ sinh, họ phải học lao động tay chân. Họ phải học mọi thứ trước khi học làm sếp…”.

Sáng cà phê, chiều quán nhậu

Xin nhắc tiếp lời ông Junichi: “Nhiều người Việt trẻ tốt nghiệp ĐH, thạc sĩ nhưng họ chưa làm việc thật bao giờ. Họ chỉ học trên giấy tờ, đọc sách, báo nhưng chẳng hiểu thực tế gì cả. Họ chỉ thích làm việc bàn giấy, họ nặng lý thuyết mà thiếu thực tế.

Thiết nghĩ Việt Nam nên tạo điều kiện cho những người giỏi kỹ năng thay vì chỉ tạo điều kiện cho những người chỉ biết làm bài kiểm tra!”.

Đọc lời nhận xét thẳng thắn của ông CEO người Nhật này tôi chợt nhớ tới lời của một vị lãnh đạo Bộ GD&ĐT khi trả lời tình trạng đào tạo “thừa thầy thiếu thợ”. Vị này nói không phải là thừa thầy mà chỉ thừa những “thầy năng lực kém” thôi, vì nhiều người tuy tốt nghiệp ĐH nhưng thiếu năng lực, ít công ty nào chịu nhận, nếu bí quá nhận vào thì họ buộc phải đào tạo lại từ đầu rất tốn kém.

Còn tình trạng một bộ phận không nhỏ thanh niên không có việc làm sáng sáng ngồi đầy các quán cà phê Sài Gòn, ăn tục nói phét – nói theo cách người Sài Gòn và tha hồ “chém gió” tại các quán trà xanh Hà Nội – nói theo cách Hà Nội.

Một người Mỹ mới sang Việt Nam lần đầu theo một chương trình trao đổi văn hóa hỏi tôi: “Hình như ở Việt Nam tình trạng thất nghiệp cao lắm hả nên lúc nào tôi cũng thấy người ta đi đầy đường, trong giờ làm việc mà các quán cà phê lúc nào cũng đông?”.

Tôi chưa biết trả lời thế nào thì người bạn Việt kiều đi chung đỡ lời giúp tôi (vì anh vốn thường về Việt Nam cố vấn cho một công ty điện toán nên khá rõ tình hình kinh tế-xã hội trong nước).

Anh trả lời ông bạn Mỹ nửa đùa nửa thật: Những người ngồi quán đó không phải thất nghiệp, mà vì họ có nghề ngỗng gì đâu mà thất. “Chỉ có điều là không biết tiền đâu mà sáng họ ngồi quán cà phê, chiều ngồi quán nhậu?”. – anh quay sang hỏi tôi. Tôi trả lời lấp lửng: Có lẽ họ chạy áp phe hay tiền của cha mẹ để lại chăng?

Đi làm thuê cho toàn thế giới

Hãy đến các quán cà phê, quán nhậu và nghe họ khoe mẽ oang oang về xe xịn, điện thoại cao cấp, áo quần hàng hiệu. Và hình như họ chẳng chút quan tâm tới sĩ diện quốc gia – chỉ nói riêng liên quan tới nền kinh tế hiện nay.

Không biết những người Việt trẻ hôm nay nghĩ gì khi nghe ông Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam Trần Đình Thiên nhắc lại lời một chuyên gia kinh tế nổi tiếng tại diễn đàn tổng kết 30 năm phát triển kinh tế Việt Nam ngày 19-11 vừa qua: “Hiện nay Hàn quốc xuất khẩu ông chủ sang Việt Nam, còn Việt Nam chủ yếu xuất khẩu lao động sang làm thuê cho Hàn Quốc!”.

Ông Thiên cũng trích lời GS Trần Văn Thọ khi nói rằng: “… Cứ cái đà này (tiếp tục xuất khẩu lao động) thì Việt Nam sẽ là quốc gia đi làm thuê cho toàn thế giới”. Nghe đau lòng quá.

Tôi càng thấy thấm thía câu nói của ông CEO người Nhật “nhiều người Việt trẻ hôm nay coi thường người lao động tay chân”. Cách nay ít lâu ở Hà Nội, tôi chứng kiến những người lao động đang đứng ngồi lô nhô ở “chợ người” gần Trung tâm Hội chợ triển lãm Giảng Võ trong một buổi sáng giá lạnh, chờ được người đến thuê đi làm.

Một thanh niên chắc chưa tới ba mươi chạy xe đến, đưa tay chỉ vào mấy người đàn ông khỏe mạnh, miệng nói: “Ê, hai thằng kia, thằng mặc áo nâu, thằng áo đen đó, đi hốt xà bần ngày hai trăm rưỡi, đi không?”.

Và nhiều câu nói, cử chỉ sỗ sàng, láo lếu nữa tôi nghe lùng bùng không rõ. Cái thái độ coi thường người lao động tay chân nghèo khó đó đã ám ảnh tôi suốt một thời gian dài. Những hình ảnh tương phản của những người lao động nhập cư và những thanh niên chém gió, ăn tục nói phét ở Hà Nội hay Sài Gòn cũng đều gợi lên nỗi đau. 

Chăm chỉ là điều hết sức tự nhiên

Ông kể rằng thời của ông, dép nếu có thì là dép cao su, quần áo nếu có là quần áo thủng lỗ… Khi học tiểu học, món ăn ngon nhất mà ông Junichi được ăn là trái chuối – và món đó chỉ có vào ngày thi đấu thể thao toàn trường, ngày nay cha mẹ các học sinh đều mang đồ ăn ngon đến để cổ vũ cho con cái.

Ông nhớ lại rằng cả cha mẹ ông khi đó đều đi làm. Mẹ ông làm nghề cắt cá, rửa cá từ sáng sớm tới tối mịt. “Mỗi khi mẹ tôi về, tôi chạy ra ôm mẹ và vẫn còn ngửi thấy mùi cá từ quần áo của bà. Đến giờ, tôi vẫn biết ơn mùi cá này. Bố mẹ tôi khi đó làm việc rất chăm chỉ để có đồ ăn. Cả nước Nhật ai ai cũng phải làm chăm chỉ như vậy, và đó là một điều hết sức tự nhiên”, ông chia sẻ.

Sau đó thì nước Nhật phát triển kinh tế rất nhanh. Mọi người có đồ ăn, áo mặc. Có một điều hay mà ông chia sẻ là ngay từ 300 năm trước, nước Nhật đã biết sản xuất thép, đã có rất nhiều doanh nghiệp nhỏ, rất nhiều mô hình kinh tế – nền móng cơ bản của kinh tế thị trường nên “chúng tôi dễ dàng phát triển lên sau chiến tranh”.

Tinh thần samurai

Về mặt tinh thần, người Nhật bị ảnh hưởng nhiều bởi tinh thần samurai. “Ngay từ bé, tinh thần đó dạy tôi phải luôn tự quyết định lấy mọi việc của mình. Mẹ tôi thì luôn dạy rằng đừng làm gì sai trong đời, vì mọi thứ trên đời đều có ông trời nhìn thấy”, ông nói.

Tinh thần samurai thượng võ của Nhật dạy người ta không được làm điều xấu, không trộm cắp, phải luôn trung thực và giúp đỡ những người nghèo khó. Với Nhật Bản, tinh thần samurai có nghĩa là phải cố gắng có hành động đúng nhất. Điều đó rất tốt cho sản xuất, vì trong sản xuất phải làm điều đúng, chính xác…

“Chúng tôi tôn trọng những người trực tiếp làm ra cái thìa, cái kính vì họ có kỹ năng“, ông nói. 

Người Việt giờ đây ‘không còn chăm chỉ’

Nhắc đến Việt Nam, ông cho biết: “Khi tôi mới đến Việt Nam 20 năm trước, tôi thấy người Việt Nam rất chăm chỉ như người Nhật. Nhưng giờ thì tôi không còn cảm thấy điều đó nữa. Giờ tôi thấy người Việt Nam thích kiếm tiền nhưng không còn chăm chỉ như 20 năm trước nữa”.

Ông cho rằng một điều có thể thấy là người Việt Nam thường coi thường những người lao động chân tay như thợ hàn, công nhân lao động, công nhân xí nghiệp, nhiều người trẻ chỉ thích làm trong những văn phòng tiện lợi, có điều hòa.

Ông Junichi nói rằng điều này khác với nước Nhật. Ở Tokyo, trường đại học nổi tiếng nhất là Đại học Tokyo. Nhưng các sinh viên ở trường này nếu đến làm cho công ty tàu hỏa của thành phố, thì việc đầu tiên họ phải làm là dọn dẹp nhà vệ sinh, cắt vé. Họ phải học lao động bằng chân tay. Họ phải trải qua mọi việc từ dưới lên trên trước khi muốn trở thành sếp. 

“Theo tôi, việc người trẻ không tôn trọng những người lao động chân tay, đây là khuyết điểm rất lớn của xã hội”, ông nói và chia sẻ thêm rằng nhiều công ty Nhật muốn nhân viên ra nhà máy chỉ dẫn cho công nhân nhưng nhân viên trẻ Việt Nam không muốn làm việc đó. 

Ông cho rằng ở Việt Nam, hiện nay có nhiều người tốt nghiệp đại học, nhiều người có bằng MBA nhưng họ chưa đụng tay làm những việc thật bao giờ cả. Họ chưa bao giờ làm những công việc tay chân lấm láp. “Những người trẻ đó chỉ học trên giấy tờ, đọc sách nhưng họ chẳng hiểu gì thực tế cả”, ông nói.

CEO này kể lại rằng ông từng làm việc với những người trong các lĩnh vực như chứng khoán, ngân hàng… để bàn về việc đầu tư một nhà máy. Những người Việt này cần tiền để làm nhà máy nhưng họ không hiểu gì về nguyên liệu thô, quy trình sản xuất hay thị trường… họ chỉ biết rằng “phải làm việc sếp giao”. 

Ông Junichi cho rằng những người như vậy chỉ hiểu được phần ngọn, phần bề mặt mà không hiểu hết mọi thứ.

Qua đó, để thấy rằng người Việt Nam chỉ thích lao động bàn giấy mà không gắn với thực tiễn, chỉ thích bề nổi mà không thấy cái bề sâu, chỉ thích làm việc bàn giấy, nặng lý thuyết mà thiếu thực tế. 

Ông Junichi muốn nhắn nhủ rằng Việt Nam nên tạo điều kiện cho những người giỏi kỹ năng, thay vì dành ưu tiên cho những người chỉ biết làm bài kiểm tra.

Theo Tuổi trẻ, ntdvn, Hanoimoi