Đằng sau vẻ bề ngoài điều hành một công ty đầu tư thành công, có khả năng cải thiện cuộc sống của hàng tỷ người, Arif Naqvi lại là chủ mưu của một âm mưu phạm tội quy mô toàn cầu. Một màn kịch đỉnh cao khiến giới thượng lưu sập bẫy hàng loạt, ngay cả 1 tên tuổi lớn như Bill Gates và các chính trị gia hàng đầu cũng là những là nạn nhân.
1. Vĩ nhân với tầm nhìn sâu rộng
“Đó là một thời khắc quan trọng trong lịch sử. Đó là cơ hội để thay đổi một cách hoàn toàn cho vô vàn cuộc đời.”
Arif Naqvi là một người đàn ông với có mái tóc màu bạch kim và vẻ ngoài được đánh giá là nhẹ nhàng và quyến rũ. Ông đang thực hiện bài phát biểu quan trọng nhất cuộc đời mình. Vào một buổi sáng thứ Hai ngày 9/2017, hàng trăm lãnh đạo doanh nghiệp đã tập trung tại khách sạn Mandarin Oriental ở New York để tham dự sự kiện đó.
Đây chính là thời khắc Naqvi tỏa sáng. Những con mắt của giới thượng lưu toàn cầu đang đổ dồn về phía ông và ông biết rằng mình phải gây ấn tượng mạnh mẽ.
Báo chí Mỹ đã đăng tải nhiều bài báo ca ngợi ông Naqvi, người có mối quan hệ với nhiều tỷ phú, hoàng thân và cả các chính trị gia. Bill Gates, Thái tử Charles và John Kerry là một trong số những người ông đã kết nối để kinh doanh hoặc hoạt động từ thiện.
Naqvi từng là thành viên của các hội đồng có ảnh hưởng tại Liên Hợp Quốc (UN) và Interpol. Ông còn ký vào Cam Kết Cho đi của tỷ phú Warren Buffett là được giới thiệu là một nhà lãnh đạo tiềm năng của Pakistan – nơi ông sinh ra.
Báo chí Mỹ đã đăng tải nhiều bài báo ca ngợi ông Naqvi, người có mối quan hệ với nhiều tỷ phú, hoàng thân và cả các chính trị gia. Bill Gates, Thái tử Charles và John Kerry là một trong số những người ông đã kết nối để kinh doanh hoặc hoạt động từ thiện.
Naqvi từng là một trong những “nhà đầu tư có tầm ảnh hưởng” lớn nhất thế giới và chỉ ra rằng mục đích của ông là làm việc thiện, tạo ra lợi nhuận cho nhà đầu tư và bản thân mình. Abraaj Group là công ty cổ phần tư nhân có trụ sở tại Dubai, quản lý gần 14 tỷ USD và sở hữu cổ phần trong hàng trăm công ty ở các thị trường mới nổi. Công ty này được coi là một cỗ máy kiếm tiền và khi đó đã huy động được 6 tỷ USD từ các nhà đầu tư cho một quỹ mới.
Không phải ngẫu nghiên, các nhà lãnh đạo chính trị thế giới cùng lúc tham dự cuộc họp tại một nơi cách trụ sở của UN một quãng đi bộ ngắn. Mục tiêu của Naqvi tại hội nghị đầu tư tác động này là thuyết phục những người tham dự rằng ông có thể giải quyết những vấn đề lớn nhất của nhân loại, đó là: đói, bệnh tật, mù chữ, biến đổi khí hậu và thiếu điện, hiệu quả hơn các chính trị gia. Sự kiện này được đồng tài trợ bởi Bank of America.
Naqvi cho biết tại sự kiện tháng 9 năm đó: “Làm việc thiện không nhất thiết phải đi kèm với lợi nhuận. Thật vui mừng khi chúng ta tham dự sự kiện này vào thời điểm diễn ra Tuần lễ Cấp cao của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc.”
Ông trình bày thêm, một cuộc cách mạng về tài chính là điều cần thiết và ông sẽ là người dẫn đường. Ông không chỉ khai thác chủ nghĩa tư bản để kiếm tiền cho người giàu mà còn kết thúc những khó khăn mà người nghèo phải chịu đựng. Naqvi nói: “Thời đại của nhà đầu tư tác động đã đến!” Sau đó, đám đông ồ lên với những tràng pháo tay.
2. Những lời “đường mật”
Ông đã dành phần còn lại của tuần diễn ra sự kiện hồi tháng 9/2017 để tương tác với các chính trị gia và tỷ phú quyền lực tại New York. Ông còn là diễn giả nổi bật tại Diễn đàn Doanh nghiệp Toàn cầu (GBF), nơi có sự tham gia của Michael Bloomberg, Bill Gates, Bill Clinton, Larry Fink, Lloyd Blankfein và Tổng thư ký LHQ António Guterres.
Tại sự kiện này, Naqvi đặt câu hỏi cho khán giả: “Liệu có sự đánh đổi giữa việc thiện và kiếm tiền hay không? Câu trả lời của tôi là không. Bạn có thể làm được cả hai điều đó.”
Phát biểu trên sân khấu của sự kiện, ông nói với CEO của Unilever khi đó – Paul Polman và John Elkann, rằng hệ thống tài chính toàn cầu đã bị phá vỡ. Naqvi phát biểu: “Chúng ta không có đủ niềm tin vào các thị trường mới nổi nơi Abraaj đầu tư, những thị trường mà phương Tây lầm tưởng là quá rủi ro.”
Ở thời điểm đó, không một ai gặp gỡ Naqvi có thể tin rằng ông đang gặp rắc rối. Abraaj được “quảng cáo” như một câu chuyện thành công, có những khoản đầu tư sinh lời vào các thị trường rủi ro – nơi các doanh nghiệp Mỹ hiếm khi mạo hiểm.
Tại Diễn đàn Doanh nghiệp Toàn cầu (GBF), Naqvi đặt câu hỏi cho khán giả: “Liệu có sự đánh đổi giữa việc thiện và kiếm tiền hay không? Câu trả lời của tôi là không. Bạn có thể làm được cả hai điều đó.”
Ông đã quen với việc di chuyển khắp thế giới bằng máy bay riêng và chiếc du thuyền dài 154 foot với những chiếc bàn bằng gỗ tếch cùng nội thất sang trọng. Từng tham dự Davos, ông còn được trả hơn 53 triệu USD chỉ riêng trong năm 2015. Abraaj cũng nổi tiếng với việc tổ chức những bữa tiệc kéo dài nhiều ngày ở các khách sạn sang trọng.
Các nhân viên của Naqvi đều có một thái độ chung đó là tôn kinh và nể sợ ông. Ông thường hay nói về tầm quan trọng của đạo đức tốt, nhưng lại nổi tiếng là người hay bắt nạt nhân viên. Ông đã khiến một nhân viên xấu hổ trước nhiều người khi ra lệnh cho anh này lột áo trong một quán bar ở Dubai sau đó vứt chiếc áo đó ra ban công. Chưa dừng ở đó, theo tiết lộ của nguồn tin thân cận, Naqvi có lần còn đổ nước lên một người khác ngay trong nhà hàng.
Có một màn diễn thuyết tuyệt vời ở New York, nhưng sự lạc quan của Naqvi trên sân khấu đã che đậy những vấn đề hỗn loạn sâu sắc tại công ty của ông. Các hồ sơ pháp lý ở Mỹ và thủ tục pháp lý ở Dubai kể từ đó đã cho thấy khả năng tài chính của Abraaj đã ở trong tình trạng “thảm hại”.
Vài ngày trước bài phát biểu, Rafique Lakhani – một nhân viên quản lý tiền mặt của Abraaj, đã gửi mail cho Naqvi để nói rằng công ty không còn tiền để chi trả cho các khoản đầu tư như họ cam kết vào bệnh viện ở các nước nghèo. Trước đó, khoản này cũng được ông yêu cầu trì hoãn.
3. Sự thật đen tối bị lật tẩy
Bài báo này được tờ Wall Street Journal thực hiện dựa trên các cuộc phỏng vấn với nhà đầu tư và cựu nhân viên của Abraaj, cũng như các email của công ty và thông báo của ngân hàng, cuộc điều tra tại Dubai cùng những hồ sơ pháp lý trong các vụ án dân sự và hình sự mà chính phủ Mỹ thực hiện nhằm chống lại Naqvi và 5 đồng nghiệp cũ cấp cao của ông.
Trước các cáo buộc của Mỹ, Naqvi (60 tuổi) vẫn khẳng định mình vô tội, giống các cuộc điều tra tại Dubai. Hiện tại, ông đã được tại ngoại và sống ở London. Giới chức Anh đã ra lệnh dẫn độ ông đến Mỹ để xét xử nhưng ông nộp đơn kháng cáo. Trong khi đó, một trong những đồng nghiệp cũ của Naqvi là Mustafa Abdel-Wadood đã nhận tội ở Mỹ.
Theo các công tố viên Mỹ, đằng sau vẻ bề ngoài điều hành một công ty đầu tư thành công, có khả năng cải thiện cuộc sống của hàng tỷ người, Naqvi lại là chủ mưu của một âm mưu phạm tội quy mô toàn cầu.
Abraaj không còn “một xu trong túi” vào ngày diễn ra hội nghị năm 2017 vì ông đã ăn cắp số đó. Các công tố viên cho biết nhà lãnh đạo của công ty này đã lấy hàng trăm triệu USD và sử dụng tiền một cách bất hợp pháp từ nhà đầu tư trong đó có Bill & Melinda Gates Foundation, Bank of America, các quỹ hưu trí và chính phủ Anh, Mỹ, Pháp.
Abraaj đã chuyển hơn 780 triệu USD cho Naqvi các bên khác một cách mờ ám hoặc gian lận vì lợi ích cá nhân. Ngoài ra, y cũng biển thủ hơn 385 triệu USD từ số tiền triên, chỉ trả lại phần còn lại cho Abraaj.
Abraaj còn bí mật rút hàng trăm triệu USD từ các quỹ y tế của mình và các quỹ khác để chi trả cho lối sống xa hoa của Naqvi, cũng như chi phí và tiền lương tại công ty.
Theo kết quả điều tra của chính phủ Mỹ và cơ quan quản lý tài chính Dubai, cùng các tài liệu về công ty và nhà đầu tư, chưa dừng ở đó, Abraaj còn bí mật rút hàng trăm triệu USD từ các quỹ y tế của mình và các quỹ khác để chi trả cho lối sống xa hoa của Naqvi, cũng như chi phí và tiền lương tại công ty.
Khi đó, Araaj đang thực hiện một số khoản đầu tư vào các công ty và bệnh viện, nhưng tiền từ các nhà đầu tư đáng lẽ ra phải được quản lý riêng biệt trong các quỹ khác nhau, thay vì “đổ vào một mối” như vậy và chi trả cho những mục đích trái pháp luật. Sau kết quả của cuộc điều tra tại Dubai, công ty đã phải chịu khoản phạt 315 triệu USD.
Theo các bên thanh lý, Abraaj đang đứng trên bờ vực sụp đổ với khoản nợ hơn 1 tỷ USD. Naqvi đã phải vội vã huy động tiền cho quỹ đầu tư mới và đẩy định giá tài sản công ty lên 500 triệu USD nhằm gây ấn tượng với nhà đầu tư bằng một hồ sơ thiếu trung thực.
4. “Kẻ chỉ điểm” xuất hiện
Song, những lần như vậy đều dẫn đến tình huống không tránh khỏi. Một người từng là giám đốc điều hành của Abraaj đã tố giác Naqvi. Khi y ở New York, người này đã gửi những nội dung tố cáo đến các nhà đầu tư qua email ẩn danh, cảnh báo về hành vi lừa đảo trong nhiều năm.
Nội dung của email cho biết: “Đừng tin vào những gì đối tác gửi cho bạn. Đừng tin vào những slide trình bày hoặc bất kỳ thông tin nào, hãy tự nghiên cứu bằng dữ liệu chính và bạn sẽ tìm ra sự thật.”
Sự kiểm soát của Naqvi khi đó đã giảm dần, nhưng ông vẫn có tầm ảnh hưởng đáng kể đối với các nhà đầu tư. Hamilton Lane – công ty đầu tư Mỹ chuyên tư vấn cho các quỹ hưu trí quản lý hàng tỷ USD cho giáo viên, lính cứu hỏa và cảnh sát, đã nhận được email nặc danh trên và đặt câu hỏi cho Naqvi. Ông trả lời: “Thật kỳ lạ và không thể hiểu được.”
Trong khi đó, tại trụ sở quỹ nhà Gates ở Seattle, một lãnh đạo đã nghi ngờ Abraaj ngay cả khi không nhận được email nặc danh. Andrew Farnum chịu trách nhiệm quản lý khoản đầu tư 100 triệu USD vào quỹ chăm sóc y tế toàn cầu 1 tỷ USD của Abraaj. Farnum biết ông không hiểu tại sao công ty này liên tục yêu cầu ông gửi thêm tiền, trong khi họ dường như không sử dụng đến số tiền mặt mà ông đã chuyển để đầu tư vào các bệnh viện và phòng khám ở châu Á và châu Phi.
Farnum viết trong một email hồi tháng 9/2017 gửi đến Abraaj: “Có vẻ nhưng quỹ đang nắm giữ một lượng tiền bất thường. Các bạn có thể gửi thông tin chi tiết về đích đến của những khoản tiền đó và chúng đang được đầu tư như thế nào không?”
Ông đã yêu cầu Abraaj chứng minh rằng họ không trục lợi số tiền từ một trong những tỷ phú giàu nhất thế giới. Song, công ty này chỉ trả lời: “Tôi đã yêu cầu bộ phận kế toán kiểm tra và sẽ sớm liên lạc lại.”
Sự mờ ám sẽ dẫn đến tình huống không tránh khỏi. Một người từng là giám đốc điều hành của Abraaj đã tố giác Naqvi. Khi y ở New York, người này đã gửi những nội dung tố cáo đến các nhà đầu tư qua email ẩn danh, cảnh báo về hành vi lừa đảo trong nhiều năm.
Thay vì gửi sao kê ngân hàng ở thời điểm hiện tại, Abraaj lại gửi một bản sao kê 1 tháng trước từ Ngân hàng Thương mại Dubai, cho thấy có 224 triệu USD trong tài khoản ngân hàng của quỹ y tế vào ngày 30/6/2017. Vào ngày đó, quỹ này đã tạm thời thêm vào một khoản tiền đi vay từ Air Arabia – một hãng hàng không giá rẻ nơi Naqvi làm giám đốc, để che đậy sự thật rằng tiền đã cạn kiệt.
Sau đó, Farnum đã chia sẻ mối lo ngại này với các nhà đầu tư khác của quỹ y tế mà Abraaj điều hành. Tháng 11/2017, ông đã gọi điện đến một cuộc họp nhà đầu tư với Abraaj và yêu cầu họ xác nhận lại đâu là tài khoản ngân hàng quản lý số tiền mà quỹ Gates gửi đến.
Một giám đốc điều hành của Abraaj cho biết, số tiền đó nằm trong một tài khoản tại Standard Bank ở Quần đảo Cayman. Trước đó, Abraaj đã gửi cho Farnum một bản sao kê từ CBD chứ không phải Standard Bank. Do đó, Farnum yêu cầu một lời giải thích từ phía công ty của Naqvi.
Sau đó, bầu không khí giữa 2 bên là sự im lặng khó tả. Vị giám đốc điều hành cho biết, ông cần kiểm tra lại xem số tiền đó ở đâu và sẽ liên hệ với nhà đầu tư ngay khi có câu trả lời. Farnum phản hồi: “Chúng tôi cần biết càng sớm càng tốt, vì không khó để nhớ ra việc để hơn 200 triệu USD ở đâu.”
5. Cái kết cho sự hào nhoáng
Sự cứng rắn, kiên trì của ông Farnum chính là khởi đầu cho sự kết thúc của Farnum. Nhiều nhà đầu tư bắt đầu điều tra và yêu cầu nhận được câu trả lời. Tháng 6/2018, Abraaj chính thức sụp đổ và trở thành vụ phá sản lớn nhất từ trước đến nay của một công ty cổ phần tư nhân. Khi đó, các đặc vụ của FBI cũng vào cuộc.
Tháng 4/2019, cảnh sát Anh đã bắt giữa Naqvi khi ông bước xuống một chuyến bay thương mại đến sân bay Heathrow từ Pakistan. Một sĩ quan cho biết ông bị truy nã và dẫn độ để hầu tòa ở Mỹ. Naqvi sau đó đưa cho viên cảnh sát một chiếc túi có 2 hộ chiếu Pakistan, 1 hộ chiếu Saint Kittss và Nevis và 1 hộ chiếu Interpol.
Naqvi cho biết ông rất ngạc nhiên khi mình bị bắt và đã kiểm tra với Interpol, không nhận thấy có “thông báo đỏ”. Viên cảnh sát cho biết họ không cần thông báo đó, khi Naqvi bị buộc tội theo luật của Mỹ nhằm truy tố các băng nhóm tội phạm như mafia.
Cuối cùng, những khoản đầu tư của Abraaj là “quá tốt đẹp để trở thành sự thật”. Công ty này đã vỡ nợ trong nhiều năm. Và nếu bị kết tội, Naqvi sẽ phải đối mặt với 291 năm tù.
Tham khảo Wall Street Journal/ Theo Nhịp sống kinh tế
>> Theo dõi toàn bộ bài viết thuộc Series “Thương Trường Kỳ Truyện” tại đây: Những câu chuyện kì bí trên thương trường, những phi vụ làm chấn động thế giới kinh doanh trong lịch sử và những bài học được đút kết ra đằng sau những mẫu chuyện đấy!
