Starship – “cực phẩm tham vọng” của tỷ phú giàu nhất hành tinh Elon Musk: Tàu tên lửa mạnh nhất lịch sử, nếu thành công có thể đưa lên Sao Hoả 1 triệu dân vào năm 2050, mỗi chuyến chở 100 người.
“Tôi khá tự tin về việc đưa con tàu ra ngoài không gian trong năm nay”, tỷ phú Elon Musk tự hào tuyên bố về mẫu tàu Starship mới, được cho là sẽ đem lại cuộc cách mạng toàn ngành vũ trụ.
Con tàu Starship của Elon Musk hiện đang nằm tại bãi phóng thử nghiệm của SpaceX thuộc bang Texas-Mỹ với chiều cao 120m. Đây là con tàu dài hơn cả tên lửa Saturn V của Cơ quan hàng không vũ trụ Mỹ (NASA), dùng để phóng tàu Apollo lên mặt trăng trong thập niên 1960-1970 và vốn được mệnh danh là tên lửa phóng tàu dài nhất thế giới.
Theo Elon Musk, Starship có thể tái sử dụng khi quay trở về được trái đất chứ không bị bỏ phí như những tên lửa phóng tàu trước đó. Tuyệt vời hơn, con tàu này có thể mang theo hơn 100 tấn hàng lên mặt trăng hoặc sao hoả.
“Ưu điểm tái sử dụng được cùng khả năng vận tải cao của Starship cho phép thực hiện những dự án vũ trụ vốn không khả thi trước đây”, SpaceX tuyên bố.
Starship là dự án chủ chốt của SpaceX sau khi NASA ký hợp đồng 2,5 tỷ USD nhằm đưa người lên mặt trăng. Mặc dù SpaceX đã trở thành hãng tư nhân đầu tiên đưa người vào vũ trụ năm 2020 nhờ tàu Falcon 9 nhưng chừng đó là chưa đủ với Elon Musk.
1 nghìn tỷ USD
Theo tờ Politico, tỷ phú Elon Musk nổi tiếng là doanh nhân đi tiên phong trong khai thác thị trường vũ trụ và việc dự án Starship sẽ làm thay đổi toàn ngành là điều dễ hiểu.
“Một chiếc tàu Starship với đầy đủ chức năng phóng lên vũ trụ sẽ khiến hệ thống dùng tên lửa đi kèm hiện nay trở nên lỗi thời. Đồng thời dự án này sẽ cải thiện năng lực hậu cần tới tầng quỹ đạo thấp của trái đất, qua đó khiến thị trường khai thác vũ trụ trở nên thịnh vượng cũng như đẩy hàng loạt công nghệ không gian khác vào dĩ vãng”, chuyên gia vật lý Casey Handmer cho biết.
Trong khi đó, hãng Morgan Stanley ước tính ngành công nghiệp vũ trụ có thể đem về doanh thu hơn 1 nghìn tỷ USD vào năm 2040, cao hơn rất nhiều so với chỉ 350 tỷ USD hiện nay. Morgan nhận định trong tương lai gần, phần lớn lợi nhuận từ thị trường vũ trụ sẽ đến từ việc kinh doanh hệ thống vệ tinh Internet mà SpaceX đang xây dựng.
Đồng quan điểm, hãng McKinsey cho biết ngày càng nhiều startup hay nhà đầu tư đổ tiền vào thị trường vũ trụ. Báo cáo tháng 1/2022 cho thấy có đến 10-15% số dự án đầu tư mới liên quan đến vũ trụ, tương đương tổng giá trị 1 tỷ USD, cao hơn rất nhiều so với chưa đến 5% cách đây 10 năm. Nếu Starship phóng thành công thì con số này thậm chí sẽ có bước tăng vọt hơn nữa.
Những bước tiến của SpaceX cũng thúc đẩy sự cạnh tranh từ Châu Âu khi tập đoàn Ariane Group xây dựng dự án phóng tàu lên sao hỏa vào năm 2026 với chức năng tái sử dụng tương tự Starship. Bộ trưởng tài chính Pháp Bruno Le Maire đã gọi dự án này là “con tàu Falcon 9 của chúng tôi” khi so sánh với SpaceX.
“Không cẩn thận thì SpaceX sẽ trở thành người chơi độc quyền mất”, nhà sáng lập Fatih Ozmen của hãng hàng không vũ trụ Mỹ Sierra Nevada Corp nhận định.
“Walmart của vũ trụ“
“Nếu đúng như những gì Elon Musk nói rằng họ có thể tái chế một cách nhanh chóng các tàu vũ trụ thì đây sẽ trở thành cuộc cách mạng toàn ngành. SpaceX sẽ trở thành một ‘Walmart’ (chuỗi bán lẻ lớn nhất Mỹ) của thị trường vũ trụ”, kỹ sư vũ trụ Rand Simberg nhận định.
Đứng trước những lời ca ngợi, Elon Musk khẳng định tàu Starship “sẽ hoạt động, dù chúng còn một số thứ cần hoàn thiện nhưng chắc chắn sẽ hoạt động”.
Điều đáng ngạc nhiên hơn là dù NASA ký hợp đồng để phát triển công nghệ đưa người lên vũ trụ cùng SpaceX nhưng chính bản thân họ cũng cảm thấy dè chừng. Nguyên nhân chính là các đối tác giúp phóng tàu của NASA hiện nay đều phát triển những hệ thống tốn kém hàng tỷ USD, vượt ngân sách và trễ tiến độ rất nhiều so với SpaceX.
Hãy xem xét 3 dự án đưa người lên mặt trăng trong 3 năm tới của NASA, vốn sử dụng hệ thống tên lửa SLS và tàu Orion được xây dựng bởi Boeing, Lokheed Martin, Northrop Grumman, Aerojet Rocketdyne cùng nhiều đối tác khác nữa. Thế nhưng hệ thống tên lửa phóng SLS đã bị chậm tiến độ nhiều tháng và người ta phải tốn đến 2 tỷ USD cho mỗi lần phóng.
Xin được nhắc là hệ thống phóng tên lửa chở tàu vũ trụ trên lưng là không thể tái chế như Starship và điều này là quá tốn kém với ngân sách của NASA.
Theo kỹ sư Simberg, nếu Starship thành công thì hàng loạt các công ty sẽ mất dự án của NASA, kéo theo đó là thất nghiệp, phá sản hay buộc phải cải tổ để theo kịp cuộc chơi. Cố vấn vũ trụ và cựu Chủ tịch hội đồng khoa học nghị viện Mỹ, ông Robert Walker nhận định các hệ thống tên lửa và tàu vũ trụ của NASA hiện nay đều được thiết kế với mức giá đắt đỏ cũng như không thể liên tục phóng lên không gian. Đây là một bất lợi cực lớn so với Starship.
“Nếu dự án đưa tàu lên mặt trăng có thành công thì NASA cũng sẽ mất 2 năm nữa để có thể phóng tiếp với hệ thống tên lửa như hiện nay. Trong khi đó, Elon Musk nếu thành công có thể phóng liên tiếp dễ dàng với chi phí thấp hơn nhiều, chưa kể họ còn có thể tái chế và chở được nhiều hơn”, ông Walker nói.
Hiện chưa rõ NASA sẽ ký hợp đồng với Starship như thế nào trong tương lai nếu dự án thành công, tuy nhiên Bộ quốc phòng Mỹ thì đang chú ý cực kỳ chặt chẽ đến dự án này bởi chúng có thể vận chuyển những vệ tinh do thám lên bất kỳ nơi nào quanh trái đất.
“Có rất nhiều công dụng cho chúng nếu dự án thành công…Trên thực tế mọi người cứ nghi ngờ Elon Musk nhưng các dự án của ông lại vẫn thành công. Tôi nghĩ nhiều người bắt đầu lo sợ khi ông ấy thực hiện được những thứ mà chưa ai từng nghĩ sẽ thành công”, chuyên gia Walker cho biết.
Tham vọng vũ trụ của tỷ phú
Đến năm 2050, Musk muốn hoàn thành kế hoạch xây dựng thành phố 1 triệu dân sinh sống trên sao Hoả. Chưa thể ước tính chính xác những thứ cần chuyển đến hành tinh này từ Trái đất song Musk cho biết sẽ cần rất nhiều thực phẩm, nước, vật liệu xây dựng, công cụ và hệ thống hỗ trợ sự sống.
Elon Musk – gã điên muốn “được chết trên hành tinh đỏ”, tự xưng là “Hoàng đế sao Hỏa” và suốt 20 năm chỉ ôm 1 giấc mơ chinh phục “vũ trụ thật”
Hành trình này sẽ không thể thiếu Starship – con tàu đang được Elon Musk đặt mục tiêu phóng trung bình 3 chiếc mỗi ngày để phục vụ bất kỳ ai có nhu cầu lên sao Hoả.
“Đã gần nửa thế kỷ trôi qua kể từ lần cuối cùng con người đặt chân lên mặt trăng. Đây là quãng thời gian quá dài, và tôi nghĩ đã đến lúc chúng ta cần quay lại đây và thiết lập một căn cứ lâu dài. Chúng ta cũng cần xây dựng một thành phố trên sao Hỏa để trở thành một nền văn minh không gian”, tờ Sputnik dẫn lời Elon Musk cho biết.
Theo trang tin Business Insider, 1.000 con tàu Starship có khả năng tái sử dụng trong 10 năm tới đang được SpaceX chế tạo. Nếu thực sự thành công, Starship sẽ trở thành hệ thống phóng tên lửa mạnh nhất từng được tạo ra. Với mỗi lần phóng, nó có thể mang theo 100 người lên quỹ đạo cùng một lúc.
“Bất cứ ai cũng có thể đi nếu họ muốn. Chúng tôi cũng hỗ trợ các khoản vay với những người không có tiền. Sẽ có rất nhiều việc phải làm trên sao Hỏa”, Musk chia sẻ trên Twitter.
Theo SpaceX, Starship là tên lửa mạnh và độc nhất từ trước đến nay do có thể tái sử dụng. Điều này đồng nghĩa với việc chi phí bay vào quỹ đạo sẽ được cắt giảm đáng kể, cụ thể là tiết kiệm được khoảng 10 triệu USD cho mỗi 100 tấn nguyên vật liệu đưa vào vũ trụ. Musk cho rằng điều này là khả thi trong một vài năm tới.
Trong nhiều năm qua, SpaceX đã thực hiện một loạt các chuyến bay thử nghiệm đưa Starship vào quỹ đạo, sau đó quay trở lại để mô phỏng đường đi của tên lửa. Chuyến bay hồi tháng 5 năm 2021 là lần thử nghiệm duy nhất cho kết quả mĩ mãn, còn lại hầu hết đều kết thúc trong tiếng nổ. Theo SpaceX, Starship sẽ phải cần đến Super Heavy, tên lửa đẩy với hàng chục động cơ mới có thể thành công. Tuy nhiên, dự án này vẫn chưa được đi vào thử nghiệm.
Dẫu vậy, Elon Musk vẫn khá lạc quan và thực sự tin rằng chỉ chưa đầy 30 năm nữa sẽ có thể giúp 1 triệu dân an cư lạc nghiệp trên sao Hoả. Giấc mộng này khiến nhiều người nghi ngại.
Họ nhớ lại tuyên bố trước đây của Musk, cam kết rằng chuyến bay thử nghiệm đầu tiên lên sao Hỏa sẽ được thực hiện vào năm 2022 và những người đặt chân lên hành tinh này sẽ trở về Trái đất 2 năm sau đó. Song thực tế, năm nay đã là năm 2022, và Musk vẫn chưa thể làm điều mà ông từng nói.
Starship – Chén thánh của công nghệ vũ trụ
Tuy nhiên, xét cho cùng, những gì SpaceX và Starship đã làm được trong quá khứ vẫn là những kỳ tích đáng nể, từ những nghi ngại chỉ 1% thành công đến công cuộc từng bước chinh phục những cột mốc lịch sử mới. Tháng 4 năm ngoái, Cơ quan Hàng không vũ trụ Mỹ (NASA) thông báo đã lựa chọn SpaceX để thực hiện dự án phát triển tàu đổ bộ để đưa các phi hành gia lên Mặt Trăng, sớm nhất vào năm 2024.
Nếu thành công, đây sẽ là sứ mệnh đưa con người lên Mặt Trăng đầu tiên kể từ năm 1972. Hợp đồng trị giá 2,9 tỷ USD, bao gồm cả tàu vũ trụ nguyên mẫu Starship đã đánh đòn giáng mạnh mẽ lên Blue Origin, công ty đối thủ do tỷ phú Jeff Bezos thành lập.
“Chúng tôi sẽ chế tạo rất nhiều tàu và tên lửa đẩy. Giấc mơ trên mặt trăng sẽ sớm được thực hiện thôi”, Elon Musk cho biết.
Và chắn chắn, Starship sẽ góp công sức không hề nhỏ giúp hiện thực hoá giấc mộng này của tỷ phú bởi nó được Musk ví von như “chén thánh của công nghệ vũ trụ”.
Thực tế, sau khi hoàn thành việc lắp ráp, Starship sẽ cao hơn cả Tượng Nữ thần Tự do, khoảng 400 feet. Con tàu này cũng cao hơn Sao Thổ 5 – tên lửa đã đưa các phi hành gia người Mỹ lên mặt trăng trong chương trình Apollo của NASA. Với đường kính rộng hơn nhiều so với những con tàu tên lửa khác, Starship được cho là có sức mạnh gần gấp đôi Saturn 5, có thể chịu được sức nóng khủng khiếp và vận chuyển được khối lượng lớn hàng hoá.
Để bay vào quỹ đạo, Starship sẽ được đặt trên đỉnh một tên lửa đẩy có tên Super Heavy. Sau khi hai phần của con tàu vũ trụ vượt qua được sức ép của bầu khí quyển Trái đất, chúng sẽ tách làm đôi ra gần rìa không gian. Trong khi Starship tiếp tục tiến về phía quỹ đạo, tên lửa đẩy Super Heavy sẽ quay trở lại và hạ cánh gần bệ phóng.
SpaceX trước đó đã phóng thử 5 nguyên mẫu của bộ phận trên Starship lên độ cao khoảng 6 dặm. Chỉ có nguyên mẫu cuối cùng hạ cánh thành công, còn lại đều phát nổ trên mặt đất hoặc khi đang bay. Chính bởi vậy, để lên được không gian, SpaceX cần thử nghiệm thành công Super Heavy. Tên lửa đẩy này sẽ được cung cấp năng lượng bởi hàng chục động cơ tên lửa Raptor – nhiều hơn rất nhiều so với các động cơ trong quá khứ.
Sau nhiều lần hoãn huỷ chuyến bay thử nghiệm lên quỹ đạo của Starship, Musk dự tính sẽ thực hiện kế hoạch này sau tháng 2/2022. SpaceX trước đó muốn hoàn thành bay thử nghiệm từ mùa hè năm ngoái song đã buộc phải lùi lịch trình do những thách thức trong thiết kế của Super Heavy và các bài test đánh giá kỹ thuật của cơ quan quản lý.
Vẫn còn nhiều thách thức
Hiện việc phát triển và xây dựng hệ thống tên lửa được SpaceX thực hiện tại Boca Chica, Texas, cách biên giới Mỹ-Mexico vài dặm. Khu vực này được gọi là Starbase. Việc nhiều công ty truyền thông đam mê vũ trụ đặt camera gần Starbase khiến đây trở thành một trong những công trình kỹ thuật được dân tình “giám sát” chặt chẽ nhất.
Trước khi SpaceX có thể phóng Starship lên vũ trụ, công ty này cần phải vượt qua bài kiểm tra khắt khe của chính phủ về tác động lên môi trường quanh bãi phóng. SpaceX đã từng xóa một đánh giá về môi trường vào năm 2014 khi dự định sử dụng địa điểm trên để thử nghiệm và phóng tên lửa Falcon 9.
Khi Cục Hàng không Liên bang cho phép công chúng bình luận công khai về bản dự thảo SpaceX hồi năm 2021, khoảng 18.000 bình luận được đưa ra – ủng hộ có, chỉ trích có. Một số người ủng hộ Musk nhờ những cơ hội việc làm mới mà ông tạo ra. Số khác lại phản đối vì cho rằng dự án Starship sẽ khiến môi trường bị tác động nghiêm trọng. Chính điều này khiến SpaceX không thể theo kịp tiến độ đúng như kế hoạch.
Hơn nữa, trước khi Starship được đưa lên mặt trăng, SpaceX sẽ cần giải vô số bài toán khó. Công ty này trước tiên sẽ phải phóng một số phi thuyền chở dầu lên vũ trụ bởi tàu tên lửa cần thêm nhiên liệu để hạ cánh và phóng từ bề mặt Mặt trăng. Điều này đòi hỏi một loạt các thử nghiệm vận chuyển nhiên liệu với đầy những rủi ro và phức tạp về mặt kỹ thuật.
Không chỉ mang sứ mệnh đưa con người lên hành tinh đỏ, Starship còn có thể tạo ra doanh thu cho SpaceX bằng cách phóng các vệ tinh Internet Starlink. Tên lửa này có thể phóng hàng trăm Starlink cùng lúc, trong khi trước đó, Falcon 9 chỉ có thể phóng được khoảng 60 vệ tinh.
Hiện số vệ tinh Internet được SpaceX đưa vào quỹ đạo đã vượt quá con số 2.000, bao gồm cả những vệ tinh thử nghiệm và các vệ tinh không còn hoạt động. Thậm chí, Musk còn dự định phóng thêm 30.000 vệ tinh Starlink lên quỹ đạo Trái Đất trong tương lai và đang xin giấy phép của Ủy ban Truyền thông Liên bang.
Sự “bành trướng” này khiến nhiều nhà thiên văn học lo lắng. Họ sợ rằng những vệ tinh này sẽ gây trở ngại cho quá trình quan sát các hành tinh. Trong thư gửi Ủy ban thông tin liên lạc liên bang Mỹ (FCC) đầu tuần này, NASA cũng quan ngại rằng kế hoạch của SpaceX có thể dẫn tới tình trạng tắc nghẽn, tăng nguy cơ xảy ra va chạm trong quỹ đạo và có thể cản trở các sứ mệnh không gian của NASA khi phục vụ mục đích nghiên cứu khoa học.
Tổng hợp: Politico, DW, New York Times, BI, Bloomberg
Xem thêm bài liên quan
- Tỷ phú Elon Musk trở thành người “không thể đụng đến” kể cả chính phủ Mỹ: Sở hữu hàng loạt công ty trên khắp các lĩnh vực với tầm ảnh hưởng quá lớn
- “3 đầu 6 tay” như Elon Musk: Điều hành cùng lúc cả chục công ty trăm tỷ, vẫn có thời gian hẹn họ hết cô nọ cô kia
- “3 đầu 6 tay” như Elon Musk: Điều hành cùng lúc hơn 10 công ty trăm tỷ, vẫn có thời gian hẹn họ hết cô nọ cô kia