“Con đường làm giàu” là một trong những tác phẩm đời đầu của “người cha khai quốc” Hoa Kỳ Benjamin Franklin với bút danh Richard Saunders. Đó là một tác phẩm đầy tham vọng về con đường thành công và làm giàu được xuất bản như lời nói đầu trong cuốn “Niên lịch của Richard nghèo khổ năm 1758” và tái bản với hơn 100 ngôn ngữ dưới tựa đề: “Con đường làm giàu”.
(*) Bài viết được dịch và tóm tắt từ tác phẩm bất hủ “The Way to Wealth” (Con đường làm giàu) – Benjamin Franklin (1757)”
Poor Richard vô tình dừng ngựa tại một buổi đấu giá nơi mà một đám đông rất lớn tụ tập để chờ mua được những món hàng xa xỉ với giá phải chăng. Thời khắc bắt đầu buổi đấu giá chưa đến, và đám đông bắt đầu phàn nàn về những khó khăn của cuộc sống hiện tại.
Một trong số đó tìm đến sự thông thái của một quý ông đã đứng tuổi trong bộ đồ trắng: “Thưa cha Abraham, người nghĩ sao về cuộc sống hiện nay? Liệu những loại thuế quan sẽ tiêu diệt đất nước chúng ta? Làm thế nào chúng con có thể kiếm đủ để trả chúng? Xin người hãy cho chúng con lời khuyên.” Cha Abraham đứng dậy và từ tốn trả lời: “Nếu con muốn nhận được lời khuyên, ta sẽ trả lời thật ngắn gọn – bởi vì chỉ cần một lời nhờ vả đến người thông thái đã là quá đủ”. Sau đó mọi người bắt đầu vây quanh ông và lắng nghe.
“Hỡi các bạn”, ông nói, “những loại thuế quan đương nhiên là vô cùng nặng nhọc và nếu đó là loại thuế duy nhất phải trả, ta sẽ dễ dàng thanh toán nó. Nhưng đối với một số người trong chúng ta, có vô vàn những loại thuế khác còn đắt đỏ hơn như thế nhiều lần. Đó là bởi vì chúng ta bị đánh thuế gấp đôi bởi sự lười biếng, gấp ba bởi lòng tự cao và gấp bốn bởi sự ngu ngốc; và với những loại thuế này, ngài ủy viên không thể giúp chúng ta bằng cách cho giảm nhẹ chúng được.”
Tuy nhiên, hãy để đôi tai của chúng ta lắng nghe những lời khuyên hữu ích, và có thể điều tốt nào đó sẽ được thực hiện; ‘Chúa luôn giúp những kẻ biết tự giúp lấy hắn’ – như lời của Poor Richard đã nói.
I
“Một chính phủ hà khắc sẽ đánh thuế 10% thời gian của người dân để phục vụ cho nó; tuy nhiên sự nhàn rỗi sẽ đánh thuế chúng ta vô cùng, bởi vì lười biếng, thứ đem lại căn bệnh đáng sợ, chắc chắn sẽ rút ngắn một đời người.
Bao nhiêu thời gian là cần thiết cho việc chúng ta say sưa giấc ngủ, lãng quên trách nhiệm. Bao nhiêu thời gian chúng ta đã đánh mất bởi vì chúng ta luôn nghĩ thời gian dư thừa. Hãy đứng dậy làm việc, và hãy làm việc với một mục đích nhất quán để khi đó sự siêng năng sẽ giúp chúng ta làm nhiều hơn với ít sự lúng túng hơn. Hãy tự lèo lái sự nghiệp của mình, đừng để nó kéo ta đi; và hãy lên giường sớm, thức dậy sớm, trở thành một người khỏe mạnh, giàu có và thông thái” – như lời của Poor Richard đã dạy.
‘Sự siêng năng là mẹ của may mắn, và Chúa sẽ giúp tất cả những gì Người có cho sự cần cù này’. Từ đó hãy cày sâu khi những kẻ chây lười còn say ngủ, và con sẽ có lương thực để bán và để giữ. Hãy làm việc khi mà ngày hôm nay vẫn còn đây, bởi vì con sẽ không thể nào biết trước được ngày mai sẽ ra sao. Nếu con là một kẻ giúp việc, liệu con có thấy xấu hổ khi một người chủ tốt bụng bắt gặp mình đang rảnh rỗi? Con có phải là chủ nhân của chính con hay không? Hãy cảm thấy tự xấu hổ khi tự bắt gặp bản thân nhàn hạ, bởi vì có rất nhiều thứ phải làm cho chính bản thân, cho gia đình, cho đất nước và cho đức vua của con.
Có lẽ con cảm thấy bản thân mình thật yếu đuối và có quá nhiều thứ phải làm; tuy nhiên hãy kiên định với lý lẽ đó, con sẽ thấy dần thấy được những hiệu quả lớn lao vô cùng bởi vì ‘nước chảy thì đá sẽ mòn; bằng sự quyết tâm, một chú chuột có thể cắn đứt đôi một cọng cáp và nhiều cú chặt nhỏ có thể làm đổ một cây sồi vĩ đại.’
Ta nghe một số người thì thầm rằng ‘Liệu một người có nên sống mà không có chút giải trí nào?’. Hỡi các con, như lời của Poor Richard, ‘Hãy dùng thời gian của bạn hợp lí, và nếu bạn cần một phút cho sự giải trí, đừng để lãng phí một giờ’. Thời gian tiêu khiển là để làm những việc có ích; sự tiêu khiển này những người thông thái thì luôn biết nhưng những kẻ lười biếng sẽ không bao giờ hiểu. Một cuộc sống đầy tiêu khiển và một cuộc sống lười biếng là hai cuộc sống hoàn toàn khác nhau. Đừng để tâm đến những thú vui, rồi chúng tự động sẽ chạy theo con.
II
“Đối với việc kinh doanh thì các con phải luôn nhất quán, ổn định và cẩn trọng; và hơn hết, trông nom công việc của con bằng chính mắt mình” bởi vì – như Poor Richard đã nói – ‘Không trông nom người làm công cho bạn thì chẳng khác nào để ví bạn mở ra trước mặt họ.’
“Tin tưởng vào sự tự giác của người khác là nguồn gốc của sự tàn lụi”; đó là do “Trong thế giới phàm này, con người không phải được cứu rỗi bởi niềm tin, mà bởi niềm ham muốn”. Nhờ vậy mà sự tự thân vận động của một người lại mang lại lợi ích nhiều hơn, chẳng hạn như nếu con có một người đầy tớ trung thành và một người đầy tớ con thích: hãy tự phục vụ lấy bản thân con. Một chút sơ hở thôi cũng có thể là mầm mống cho nhiều mối nguy sau này.
III
“Đã quá đủ những lời răn về sự nghiệp và quản lý việc kinh doanh cho ngày hôm nay, hỡi các con; nhưng từ những bài học này chúng ta phải bổ sung sự cần kiệm nếu muốn thành công bền vững hơn. Một kẻ mà khi kiếm được lại không biết tiết kiệm thì sẽ chết đi không đáng một xu. ‘Nếu các con muốn được giàu có, hãy nghĩ tới việc tiết kiệm đi đôi với việc kiếm thêm. Những người thổ dân Indies cũng không thể đủ sức làm người Tây Ban Nha giàu có được, bởi vì số chi tiêu của họ luôn luôn lớn hơn số họ thu về – đó chính là con đường làm giàu của họ’ Từ đó hãy tránh xa những thói quen đắt đỏ đi, và các con sẽ không phải có những lí do để phàn nàn về thuế má, kinh tế khó khăn hay cuộc sống gia đình vất vả, bởi vì:
‘Rượu chè, trai gái; những thú xa hoa và phù phiếm,
Làm túi tiền ta nhỏ đi và ham muốn ta lớn thêm.’
Tuy nhiên, ‘Làm thế nào một phút sa cơ lại có thể đem đến hai đứa trẻ’. Các con nghĩ rằng phải chi thêm một chút trà, hay một chút rượu thôi, dùng bữa sang trọng hơn một tí, ăn vận đẹp hơn, một vài đêm giải trí thôi thì không đáng bao nhiêu. Tuy nhiên hãy nhớ rằng, ‘Tích tiểu thành đại.’ Hãy cực kì cẩn trọng với những khoản chi tiêu tưởng chừng như vụn vặt; ‘Chỉ một lỗ thủng nhỏ có thể làm đắm một chiến hạm lớn.’ – như lời của Poor Richard đã nói.
Và giờ đây khi các con tụ tập lại buổi hội chợ giảm giá những thứ xa xỉ này. Các con gọi chúng là hàng hóa thiết yếu, nhưng sớm muộn chúng sẽ trở thành gánh nặng cho con. Con kì vọng rằng chúng sẽ được bán rẻ hơn giá vốn, và các con sẽ được mua rẻ. Nhưng nếu như con không hề có dịp cần dùng đến chúng, thì chúng là thứ xa xỉ đối với con. Hãy thuộc bằng lòng lời của Poor Richard đã dạy: ‘Mua những thứ bạn không cần đến, và sớm muộn bạn sẽ phải bán đi những thứ bạn cần.’ Và khi mua những món đồ này – cộng với những thứ xa xỉ khác – những kẻ học làm sang bị bòn rút cho đến khi nghèo đói, buộc phải vay mượn lại những người mà trước đây họ khinh rẻ – những người mà nhờ lối sống giản dị và chịu khó kinh doanh, họ đã gầy dựng lấy chỗ đứng trong xã hội. Trong trường hợp ấy, chúng ta thấy rõ rằng ‘Một người cày ruộng trên đôi chân của anh ta luôn đứng cao hơn một quý ông nhưng lại quỳ dưới gối.’
Hơn nữa, ‘Lòng tự hào sẽ khiến ta nghèo đói nhanh như Sự ham muốn, và nó cực kỳ cám dỗ.’ Khi con mua một thứ đẹp đẽ, con sẽ phải mua mười thứ thêm để vẻ ngoài của con toàn vẹn. Hãy nhớ lấy: ‘Kìm hãm sự mong muốn đầu tiên luôn dễ dàng hơn rất nhiều so với việc phải đáp ứng những thứ nó mang lại sau này.’ Và điều này thực sự ngu ngốc khi một người nghèo bắt chước theo những kẻ giàu có – giống như một chú ếch cố gắng lớn lên để ngang bằng với chú bò rừng.
‘Chiếc chiến hạm lớn có thể giăng buồm ra biển khơi
Nhưng chiếc thuyền nhỏ bé chỉ nên neo ở gần bờ mà thôi.’
Sau tất cả, thứ tự hào về vẻ bề ngoài này lại có tác dụng gì cơ chứ? Tại sao vì nó mà chúng ta phải rủi ro quá nhiều thứ, phải chịu đựng quá nhiều thứ? Nó không giúp sức khỏe ta tốt lên – hay giảm đau được; nó không giúp ta hạnh phúc tại tâm hơn, nó chỉ tạo ra sự ghen tức và mang lại những điều không may mắn đến với chúng ta. Tại thời điểm này, các con có thể nghĩ rằng mình đang thịnh vượng, rằng các con có thể chi xa xỉ một chút mà không gặp vấn đề gì, nhưng hỡi các con:
‘Vì tuổi già và ước muốn trong tương lai, hãy tiết kiệm ngay khi có thể;
Không có ánh mặt trời nào soi sáng cả ngày cho ta về.’
IV
“Những lời răn này, hỡi các bạn, chính là lý lẽ và trí tuệ của cuộc sống. Tuy nhiên, đừng chỉ phụ thuộc vào sự cần kiệm, cẩn trọng và công việc kinh doanh thôi; vì dù cho những thứ tốt đẹp này được thực hiện – nếu không có sự ban phước từ trời đất – thì chúng cũng sẽ đều tan vỡ. Do đó, hãy luôn cầu nguyện và biết ơn một cách khiêm tốn; hơn hết, đừng quên làm những việc từ thiện cho những mảnh đời mà hiện tại họ cần đến chúng.
Và bây giờ để kết lại: ‘Kinh nghiệm là một bài học đắt giá, nhưng những kẻ ngốc sẽ không bao giờ học được từ thứ nào khác ngoài nó.’ Ta có thể đưa ra lời khuyên, nhưng hành động thì thuộc về các con. Vì thế, hãy nhớ rằng: ‘Những người không biết lắng nghe phải trái, sẽ không bao giờ được cứu rỗi.’ – như lời của Poor Richard đã nói.
Vị linh mục già kết thúc bài giảng của ông ta ở đó. Mọi người xung quanh lắng nghe và lặng thầm đồng ý với những lời răn ấy, và ngay lập tức thực hành những hành vi trái ngược hoàn toàn, y như thể rằng đó là một điều bình thường trong cuộc sống. Khi buổi đấu giá bắt đầu, họ chen lấn nhau và mạnh tay mua hàng loạt những món đồ xa xỉ, mặc cho những lời cảnh báo của vị linh mục và chính nỗi sợ của họ về thuế quan.
Poor Richard cảm thấy rất vui vì vị linh mục liên tục nhắc đến ông, nhưng cũng một phần áy náy vì thực ra không đến một phần mười những trí tuệ ấy do ông nghĩ ra – mà hầu hết đến từ quan sát của ông về mọi thành phần xã hội trong nhiều thế kỷ của loài người. Và dù cho thoạt đầu Poor Richard muốn dừng lại buổi đấu giá để mua một chiếc áo mới, ông bỏ đi và quyết định sẽ mặc chiếc áo choàng cũ thêm một thời gian nữa. Hỡi các bạn đọc thân mến, nếu các bạn có thể làm như vậy, chắc chắn các bạn sẽ tìm được con đường làm giàu như Poor Richard đã làm.
(*) Bài viết được dịch và tóm tắt từ tác phẩm bất hủ “The Way to Wealth” (Con đường làm giàu) – Benjamin Franklin (1757)”
Nguồn: newslettervietnam
Benjamin Franklin (17/01/1706 – 17/4/1790) là chính trị gia, nhà khoa học, tác giả, triết gia, nhà phát minh, nhà hoạt động xã hội, nhà ngoại giao người Mỹ. Ông được coi là một trong những người thành lập đất nước nổi tiếng nhất của Hoa Kỳ.
Với vai trò một chính trị gia và một nhà ngoại giao, ông là một nhân vật quan trọng trong việc phát triển các quan hệ thân thiện Pháp-Mỹ, thành công trong việc bảo đảm về quân sự cũng như trợ giúp tài chính của Pháp là một đóng góp to lớn cho sự thắng lợi của cách mạng chống lại Anh. Ông là người sớm đề xướng về sự thống nhất của các thuộc địa. Franklin đã trở thành một anh hùng quốc gia tại Mỹ khi ông dẫn đầu nỗ lực đòi Nghị viện Vương quốc Anh huỷ bỏ một Đạo luật tem thư gây mất lòng dân. Từ năm 1775 tới năm 1776, Franklin là Tổng giám đốc Bưu điện thuộc Đại hội Thuộc địa và từ năm 1785 tới năm 1788 là Chủ tịch Hội đồng Hành pháp Tối cao Pennsylvania. Tới cuối đời, ông là một trong những nhân vật có ảnh hưởng nhất ủng hộ Chủ nghĩa bãi nô.
Trong lĩnh vực khoa học, ông là gương mặt điển hình của lịch sử vật lý vì những khám phá của ông và những lý thuyết về điện, ví dụ như các khám phá về hiện tượng sấm, sét. Ngoài ra còn có những phát minh nổi tiếng như bếp lò Franklin, ống thông tiểu, chân nhái, harmonica, và kính hai tròng. Franklin nổi tiếng về sự ham hiểu biết, về các tác phẩm của ông (có tính phổ biến, tính chính trị và khoa học) và tính đa dạng của các lĩnh vực mà ông quan tâm. Là một nhà lãnh đạo của Thời đại Khai Sáng, ông đã có được công nhận, ủng hộ của cả các nhà khoa học và giới trí thức khắp Châu Âu. Ông cũng đóng vai trò quan trọng trong việc thành lập Đại học Pennsylvania và Trường Franklin và Marshall. Ông đã được bầu làm chủ tịch đầu tiên của Hội Triết học Mỹ, hội học thuật đầu tiên tại Hoa Kỳ, năm 1769.
Xem thêm bài liên quan
- Câu chuyện tài xế riêng của “Bố già Hồng Kông” Lý Gia Thành và bài học quý giá đi theo người thành công: 6 tỷ tôi có thừa
- 3 kinh nghiệm “Xương máu” từ CEO BOLD Worldwide Brian Cristiano khi suýt trắng tay và phải gánh khoản nợ 250.000 USD trở mình xây dựng nên công ty triệu đô
- Tinh hoa kinh doanh kiếm tiền của người Do Thái nằm cả ở “Luật vũ trụ 78:22”: Tuyệt kỹ giúp chiến thắng mọi thương vụ làm ăn